اهمیت دانستن انواع اتصالات جوشکاری و حالت های جوشکاری
در فرآیند جوشکاری ، برای انجام صحیح جوشکاری باید در مورد انواع اتصالات جوشکاری و حالت های جوشکاری ممکن اطلاع داشتــه باشیم تا بتوانیم به بهترین نحو ممکن ، جوشکاری را انجام بدهیم . در فرآیند جوشکاری ، اتصالات جوشکاری لبه‌های مورد نظر را به هم پیوند یا متصل می‌کند ، برای جوشکاری دو قطعه ۵ حالت مختلف برای اتصال وجود دارد ، که شامل لب به لب، لب روی‌هم، سپری، گونیا و پیشانی است کــه در ادامه انواع آنها را مشاهده می کنید .
انواع اتصالات جوشکاری (Types Of Weld Joints)
۱) اتصال لب به لب Butt Joint
اتصال لب به لب Butt Joint اغلب برای متصل ساختن انتهای ورق‌های مسطح با ضخامت‌های نسبتاً مساوی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ، وقتی که در اتصال لب به لب از جوش شیاری با نفوذ کامل استفاده شود، اندازه اتصال به حداقل خود رسیده و ظاهر آن بسیار خوشایند تر از انواع دیگر اتصالات میشود.
۲) اتصال پوششی یا لب روی هم Lap Joint
اتصال پوششی یا لب روی هم Lap Joint معمول‌ترین نوع اتصال است. این اتصال دو مزیت عمده دارد یکی سادگی فرایند یعنی اینکه ساخت قطعات در این نوع اتصال احتیاج به وقت زیاد، به میزانی که در انواع دیگر اتصالات جوشی مورد نیاز است، ندارد. قطعات می‌توانند بر روی هم کمی جابجا شوند تاخطاهای کوچک ساخت را پوشانده یا تنظیم طول را عملی سازند و دیگری سادگی اتصال لبه‌های قطعات متصل شونده احتیاج به آمادگی خاصی ندارند و اغلب برش عادی خورده یا با شعله بریده میشوند. در اتصال پوششی اغلب از جوش گوشه استفاده میشود.
۳) اتصال سپری یا اتصال تی شکل Tee Joint
از اتصال سپری یا اتصال تی شکل Tee Joint در ساخت نیمرخ‌های مرکب به شکل T و I، تیر ورق‌ها، سخت کننده‌های تحت بار، آویزها، نشیمن‌های طاقچه‌ای و عموماً قطعاتی که با زاویه با هم جفت میشوند.
۴) اتصال گونیا یا اتصال گوشه ایی Corner Joint
اتصال گونیا یا اتصال گوشه ایی Corner Joint عمدتاً در ساخت مقاطع جعبه‌ای مستطیل شکلی که تیرها و ستون‌های مقاوم در برابر پیچش را تشکیل میدهند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۵) اتصال پیشانی یا لبه ایی Edge Joint
اتصال پیشانی یا لبه ایی Edge Joint اغلب نقش سازه‌ای به عهده ندارد و مورد استفاده آن معمولاً در نگهداری دو یا چند صفحه در یک سطح و یا نگهداری امتداد اولیه عضو است.
انواع روش جوشکاری
جوش شیاری Groove Weld
به جوشی که در شیار بین دو عضو یک اتصال ساخته می شود ، جوش شیاری Groove Weld گفته میشود . جوشکاری در اتصال لب به لب از این نوع است .
جوش گلویی Fillet Weld
جوش گلویی Fillet Weld با مقطع تقریباً مثلثی شکل که زاویه مابین دو اتصال تقریباً قائم است مانند جوشکاری در اتصالات لب روی هم ، اتصال سپری یا اتصال تی شکل و اتصال گونیا یا اتصال گوشه ایی از این نوع است .
جوش انسدادی Plug Weld
جوشی که در داخل یک سوراخ دایره ایجاد شده که این سوراخ از روی هم قرار گرفتن دو سطح روی هم به وجود می اید ، جوش انسدادی Plug Weld گفته میشود .
جوش دکمه ای Slot Weld
جوشی که در داخل یک سوراخ بیضی شکل ساخته می شود و از روی هم قرار گرفتن دوسطح به وجود می آید ، جوش دکمه ای Slot Weld گفته میشود .
فرایند آماده سازی لبه ها برای جوشکاری
هرچند فرایند آماده سازی لبه ها برای جوشکاری باعث افزایش هزینه می شود اما به دلایل زیادی از جمله نفوذ بهتر جوش ، تمیزی فرایند جوشکاری و … حتما باید این کار انجام شود .
در فرایند جوشکاری انواع مختلفی از اشکال لبه ها مورد استفاده قرار می گیرد که نوع و شکل آنها با توجه به پارامترهای زیر تعیین می گردد :
- نوع فرآیند جوشکاری مورد استفاده
- خواص فلز مبنا
- مقادیر مجاز انقباض و پیچیدگی [ اعوجاج های جوشی را مطالعه کنید ]
- عمق نفوذ لازم برای جوشکاری
- ملاحظات خستگی
- میزان تنش های باقیمانده بعد از جوشکاری [ اهمیت تنش پسماند در سازه های جوشی را مطاله کنید ]
- نحوه بارگذاری روی قطعه مانند کشش خمش و پیچش
به طور کلی هدف از فرایند آماده سازی لبه ها برای جوشکاری این است که کمترین مواد مصرف شوند و فرایند آماده سازی لبه ها با حداقل هزینه انجام شود ، برای هر یک از اتصالات لب روی لب ، لب روی هم ، گوشه‌ای ، تی شکل ، و لبه ای یا پیشانی فرایند مختلف آماده سازی لبه ها برای جوشکاری را باید انجام دهیم .
انواع آماده سازی لبه ها برای جوشکاری
در بسیاری از موارد قبل از انجام فرآیند جوشکاری بعلت ضخامت زیاد قطعه مورد جوشکاری ممکن است جوش تا عمق مورد نظر نفوذ نکند که همین موجب عیب در جوش [ انواع عیوب جوش را مطالعه کنید ] و عدم استحکام کافی جوش میشود ؛ پس برای جلوگیری از این مشکل بهتر از است لبه های مورد جوشکاری قبل از فرایند پخ بخورند که شکل این نوع پخ بستگی به نوع جوش و امکان ایجاد پخ متفاوت است . و در شکل زیر انواع آن را مشاهده میکنید .
انواع حالت های جوشکاری (پوزیشن های جوشکاری)
حالت جوشکاری عبارتند از موقعیت اتصال و قطعه کاری که باید جوشکاری شود در یک حالت خاص می توان موقعیت اتصال دو عضو را مانند شکل زیر در نظر گرفت .
حالت تخت (Flat)
در این حالت فرایند جوشکاری به صورت افقی انجام خواهد شد و جوشکاری از بالای قطعه کار شروع میشود و خط جوش به صورت افقی است .
حالت افقی (Horizontal)
در این حالت قطعه کار قائم است و خط جوش به صورت افقی ریخته خواهد شد .
حالت قائم (Vertical)
در این حالت قطعه کار به صورت عمودی خواهد بود و خط جوش به صورت عمودی از بالا به پایین یا از پایین به بالا ریخته خواهد شد .
حالت بالای سر یا سقفی (Over Head)
در این حالت قطعه کار به صورت افقی است و جوشکاری در زیر قطعه کار انجام خواهد شد و انتقال مذاب از الکترود به طرف بالای آن می باشد ، باید توجه داشت این حالت از جوشکاری یکی از سخت ترین حالتهای جوشکاری است . در صنعت بر اساس کد ( ASME ( QW-405 قطعات مورد جوشکاری را تفکیک بکنند ، کد منحصر به فردی اختصار میدهند .
انواع حالت های جوشکاری لوله
حالت های جوشکاری لوله ، مشابـه حالت های جوشکاری ورق است با این تفاوت که در جوشکاری لوله به علت شرایط خاصی که ناشی شده از نحوه قرار گیری لوله است ، ممکن است متفاوت باشد . برخی از حالت های جوشکاری مانند 5G و 6G مختص جوشکاری لوله است و در جوشکاری ورق این دو حالت را نداریم . برای اطلاعات بیشتر می توانید مقاله [ آموزش جوشکاری لوله به زبان ساده ] را مطالعه فرمایید .
نماد های جوشکاری در نقشه کشی
در نقشه کشی ؛ انواع جوش و مشخصات آن را با نمادهای استاندارد مشخص میگردد که خود گویای اطلاعات کاملی از مشخصات جوش هستند و در شکل زیر انواع نماد های جوشکاری را مشاهده میکنید .
