۰ تا ۱۰۰ تست رادیوگرافی RT

۰ تا ۱۰۰ تست رادیوگرافی RT چیست؟

بازرسی رادیوگرافی RT که مخفف کلمه انگلیسی Radiographic Testing است یکی از روش های بازرسی غیر مخرب NDT است . علاوه برتست رادیوگرافی RT انتخاب روانکار مناسب نیز در فرآیند موثر است می‌توانید برای خرید بهترین روانکار از شرکت اطلس کوپکو روی لینک کلیک کنید.

اساس بازرسی رادیوگرافی RT بر پایه اختلاف جذب انرژی تابش شده در داخل جسم است در این روش برای نفوذ اشعه به داخل جسم از پرتوهایی با انرژی بالا مانند پرتو ایکس و گاما استفاده می شود . با قرار دادن فیلم در زیر قطعه اشعه های فرستاده شده پس از عبور از داخل جسم اثر خودشان را روی فیلم باقی می گذارند و بازرس مربوطه با بازرسی این فیلم ها می تواند به عیوب احتمالی موجود در قطعه مانند تخلخل ، حبس ناخالصی و ترک و …. پی ببرد . برای اطلاعات بیشتر مقاله [ ۰تا۱۰۰ آشنایی با عیوب جوش ] مطالعه شود .

بازرسی رادیوگرافی RT بعلت مزایایی که بعداً به آن اشاره می کنیم یک روش کارآمد بازرسی غیر مخرب در بازرسی خطوط جوش ، بازرسی قطعات ریخته گری شده  و …. است .

نحوه انجام  تست رادیوگرافی RT

دو منبع پرتو یا تشعشع که بیشترین استفاده را در بازرسی جوش دارند، دستگاه های اشعه ایکس و ایزوتروپ های رادیواکتیو می باشند. پرتوهای ساطع شده از این منابع دارای طول موج خیلی کوتاه  (در حدود  ۱/۱۰۰۰۰۰ موج نور مرئی یا کمتر از آن ) هستند که آنها را قادر می سازد تا به داخل موادی که نور را جذب با می کنند، نفوذ نمایند.

پرتوهای X توسط لامپ های اشعه X تولید می شوند؛ پرتوهای X و گاما می توانند کاملا متفاوت باشند، اما برای اهداف رادیوگرافی رفتاری مشابه دارند.

در گذشته به طور گسترده از رادیوم (یک ساطع کننده طبیعی اشعه گاما) برای رادیوگرافی صنعتی استفاده می گردید؛ ولی با به روی کار آمدن ایزوتوپ های تولید شده به صورت مصنوعی، استفاده از آن تا حد زیاد کاهش یافته است. در میان رادیو ایزوتوپ ها، از سه مورد کبالت 60، سزیم 137 و ایریدیم 192 بیشتر استفاده می شود. این رادیوایزوتوپ ها به ترتیب کاهش سطح انرژی (قابلیت نفوذ) نامگذاری شده اند.

منابع تولید اشعه X

در بالاتر اشاره شد که برخی از عناصر پرتو زا مانند رادیوم ، اورانیوم به صورت ذاتی از خودشان پرتو پر انرژی ساطع می کنند . مواد پرتوزاد از خودشان سه پرتو آلفا ، بتا و گاما ساطع می کنند . امروزه به علت پرتوزایی دائم دستگاه های تست RT که از عناصر پرتو زا استفاده می کنند و خطرناک بودن نگهداری آن کاربرد ان دستگاه ها فقط به بازرسی قطعات خارج از کارگاه محدود شده است.

منابع تولید اشعه X برای تست RT چون قادر هستند فقط در زمان تست روشن شوند و اشعه ایکس ساطع کنند به صورت زیاد در بازرسی قطعات در داخل آزمایشگاه استفاده می شود .

برای تولید پرتو X از تیوب پرتو X استفاده می‌شود ، تیوب پرتو X یک لوله خلا است که در یک سمت آن کاتد و در سمت دیگر آن آند قرار دارد . با وصل شدن جریان ولتاژ بالا به کاتد ، دمای آن بشدت افزایش پیدا می کند که سبب آزاد شدن الکترون از کاتد می شود و برخورد الکترون ها به آند پرتو X را به وجود می آورد .

معمولاً برای اینکه کاتد بتواند دمای بالایی را تحمل کند آن را از جنس تنگستن یا آلیاژ های آن می سازند و جنس آند را از کبالت یا مس می سازند .

قدرت لامپ های پرتو X متنوع است و لامپ های کوچک و قابل حمل اشعه ایکس اگر با ولتاژ ۸۰ کیلو ولت تحریک بشوند قادر خواهند بود پرتوی ایکس با انرژی ۸۰ کیلو الکترون ولت را تولید کنند . البتـه امروزه برخی بتاترون یا شتاب دهنده های خطی ساخته شده اند که قادر است پرتوی ایکس با انرژی ۸۰ مگاالکترون ولت را تولید کنند .

قطعه ای که باید رادیوگرافی شود

قطعه مورد نظر برای انجام تست RT بخشی مهم از انجام تست می باشد ، همانگونه که قبلاً اشاره شد ، اساس فرآیند رادیوگرافی به جذب تفاضلی پرتو در زمان نفوذ پرتو به داخل قطعه است و میزان جذب پرتو به  دو عامل کلیدی وابسته است :

۱) مقدار جرم قطعه

۲) قدرت نفوذ منبع پرتو

مقدار جرم به دانسیته یا ترکیب شیمیایی قطعه و به همان اندازه مقدار یا ضخامت قطعه وابسته است. بطور کلی، هرچه عدد اتمی ماده بالاتر باشد، مقدار پرتو جذب شده بیشتر و مقدار پرتو نفوذ نموده به قطعه برای رسیدن به فیلم کمتر خواهد بود و از طرفی میزان پرتو عبوری از مقاطع نازک بیشتر از مقاطع ضخیم می باشد.

قدرت نفوذ منبع پرتو به کیلوولت انتخابی روی دستگاه اشعه x یا ایزوتوپ خاص انتخاب شده برای رادیوگرافی گاما بستگی دارد. با افزایش انرژی منبع پرتو، نفوذ آن به داخل مواد ضخیم تر یا چگالتر، آسانتر می گردد.

این دو متغیر را بخاطر داشته باشید، زیرا عامل اختلافات بوجود آمده انجام تست RT می باشند که دلیلی موجه برای اختلافات حاصله در مناطق تاریک و روشن بر روی تصویر رادیوگرافی است.

اساس تفسیر تصویر رادیوگرافی

مناطق تاریک تصویر نشان دهنده بخش هایی از قطعه تست هستند که نفوذ از آنها آسان تر صورت گرفته است،(چون پرتوبیشتری از آن عبور کرده است و تاثیر بیشتری روی فیلم گذاشته است) حال آنکه مناطق روشن تر نشان دهنده مناطقی از قطعه هستند که نفوذ در آنها مشکل تر است .

ابعادی از عیب که موازی جهت پرتو هستند اغلب تصویری قابلت تشخیص ایجاد می کنند، در حالیکه در ابعاد عمود بر جهت پرتو احتمال تشکیل تصویر واضح بسیار کم است. از اینرو، انجام تست RT باید جهات مختلف انجام شود .