تقریباً ساختار تمام تسمه پروانه ها یا تسمــه دینـــام ها شبیه هم است و آنها به صورت ترکیبی از نخ یا الیاف پارچه ای و پلاستیک تولید می شود و لایه پلاستیک روی آن کشیده شده است . همانطور که اشاره شد تسمــه دینـــام ها نوعی از تسمه های انتقال قدرت که به صورت شیـــاری هستند می باشد . ما در این مقاله کمـــی در مورد تسمه انتقال قدرت وی شکل ( V-Belt) صحبت می کنیـــم و در ادامه تسمــه دینـــام ها را کاملاً معرفی خواهیم کرد.
جدول سایز تسمه ها
تسمه‌ها یکی از اجزای حیاتی در ماشین‌آلات صنعتی، اتومبیل‌ها، وسایل حمل و نقل و بسیاری از دستگاه‌های مکانیکی هستند. آنها نقش بسیار مهمی در انتقال نیرو و حرکت دادن قطعات دارند. انتخاب سایز مناسب تسمه‌ها برای هر کاربرد خاص بسیار اهمیت دارد. در این مقاله، به بررسی انواع تسمه‌ها و سایزهای مختلف آنها خواهیم پرداخت.
| سایز تسمه | کاربردها |
|---|---|
| 1/2 اینچ | دستگاه‌های خانگی و کوچک |
| 3/4 اینچ | ماشین‌آلات کوچک و ادوات الکترونیکی |
| 1 اینچ | ماشین‌آلات صنعتی کوچک و متوسط |
| 2 اینچ | ماشین‌های سنگین و صنعتی بزرگ |
| 3 اینچ | کاربردهای صنعتی خاص و سنگین |
| 4 اینچ | ماشین‌آلات سنگین و اتومبیل‌ها |
| 5 اینچ | صنعت‌های بزرگ و سنگین |
انواع تسمه‌ها
1. تسمه‌های چرخشی (V-Belts)
تسمه‌های چرخشی یا V-Belts اغلب در خودروها و ماشین‌آلاتی که نیاز به انتقال نیرو از محرک به محرک شناخته می‌شوند. این تسمه‌ها از نوعی پلاستیک ساخته شده‌اند و دارای یک شکل V شکل هستند که باعث افزایش محدوده تماس با قطعه می‌شود و نیرو را به طور موثری انتقال می‌دهند.
2. تسمه‌های تایمینگ (Timing Belts)
تسمه‌های تایمینگ در ماشین‌آلاتی استفاده می‌شوند که هماهنگی زمانی بین قطعات بسیار اهمیت دارد. این تسمه‌ها دارای دندانه‌های کوچکی هستند که با دندانه‌های قطعات دیگر هماهنگی زمانی را فراهم می‌کنند. به همین دلیل از این نوع تسمه‌ها در انتقال حرکت و کنترل ساعت‌ها، تجهیزات پزشکی و دستگاه‌های ادوات الکترونیکی استفاده می‌شود.
3. تسمه‌های تخت (Flat Belts)
تسمه‌های تخت به عنوان تسمه‌های تساوی نیز شناخته می‌شوند و بیشتر در ماشین‌آلاتی که نیاز به انتقال نیروی نرم و بدون لغزش دارند، استفاده می‌شوند. این تسمه‌ها معمولاً از جنس پلاستیک یا چرم تهیه می‌شوند و در انتقال حرکت دقیق مواد خمیری، انتقال بسته‌ها و حمل اشیاء سبک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
عوامل تعیین کننده انتخاب سایز تسمه‌ها
- نیروی مورد نیاز برای انتقال
- فاصله بین دو محرک
- سرعت محرک‌ها
- نوع کاربرد (صنعتی، خانگی، خودرویی و غیره)
- شرایط محیطی (دما، رطوبت، شرایط شیمیایی و غیره)
نکات کاربردی در انتخاب سایز تسمه‌ها
- بررسی جدول سایزها: قبل از خرید تسمه، حتماً جدول سایزهای موجود را مطالعه کنید و سایز مناسب برای کاربرد خود را انتخاب نمایید.
- کنترل تنش تسمه: تنش زیاد تسمه می‌تواند باعث خرابی زودهنگام آن شود، بنابراین حتماً تنش را در حد مجاز نگه دارید.
- تعویض به موقع: تسمه‌های فرسوده یا آسیب‌دیده را به موقع تعویض کنید تا از احتمال خرابی و آسیب به دستگاه‌ها جلوگیری کنید.
- تمیز نگه داشتن تسمه‌ها: تسمه‌ها را با نرم‌کننده‌های مخصوص تمیز نگه دارید تا عمر مفید آنها افزایش یابد.
معرفی تسمه های انتقال قدرت
مشخصه ظاهری تسمه های انتقال قدرت ، شکل سطح مقطع شان است که به صورت حرف انگلیسی وی (V) است که به لحاظ همیــــن تشابه در انگلیسی این تسمه ها را با نام وی بلت (V-Belt) می شنـاسند . در این تسمه ها علاوه بر این که شکل سطح مقطع ذوزنقه ای شکل است و عموماً سطح داخــلـی آنها صاف می باشد . در دو تصویـــر بالا شکل سطح مقطع تسمه های انتقال قدرت را مشاهده می کنیــــد .
تسمه های انتقال قدرت (V-Belt) باید دارای ویژگی قابلیت تحمل دور بالا و کشش زیاد می باشد و طول تسمه پروانه ها غالبـــاً بر اساس اینچ محاسبه می گردد .
تسمــه های وی بلت دارای سایزهای مختلف هستند که تمامی آنها با حرف SP شروع می شوند کــه از کلمه اسپیشیال (Special) منشا گرفته است . تسمــه های وی بلت (V-Belt) تقویت شده هستند با کیفیت A و B و C می‌باشد که به صورت SPA ، SPB و SPC نامگذاری شده است در بازار شناختـــه می شوند . به ترتیب تسمه های SPC و SPB و سپس SPA قدرت و تحمل بیشتری در مقابل کشش ساییدگی دارند . تسمه های انتقال قدرت SPA ، SPB وSPC دارای سایز بندی های تولید شده بر حسب اینچ می‌باشد .
تسمه انتقال قدرت V شکل روکش دار اسپیشیال ، کشش خوبی را روی پولی ایجاد می کنند و دارای کمتــرین لغزش از روی سطح پولی می باشند .
تسمه کولر
تسمه کولر یک نوع از تسمه های انتقال قدرت (V-Belt) است کــه برای انتقال قدرت نیـــروی محرکه تولید شده در الکترو موتور کولر است که توسط تسمه به پولی منتقل می شود . هر چه که نیروی محرکه تولید شده در موتور کولر قوی تر باشد باید تسمه با سایز بزرگتری برای آن استفاده شود سایز این تسمه ها معمولاً استاندارد هستند و در جدول زیر برای راحتی شما شماره تعدادی از تسمه های کولرتولید داخل گردآوری شده است .
نکاتی در مورد میزان سفتی یا شلی تسمه های انتقال قدرت
نصب صحیح تسمه های انتقال قدرت بسیار مهــم است و باید به قدر کافی سفت باشد که در صورت شل بودن ، تسمــــه بیش از حد داغ می شود و این باعث از بین رفتن تسمــــه خواهد شد و از طرفی شل بودن تسمــــه باعث می شود که تسمه روی پولی سر بخورد و عمر آن به شدت کاهش یابد . شل بودن تسمه دینام در خودرو سبب می شود که دینام خودرو نتواند باطری را شارژکند وهمچنیـــن واتر پمپ خودرو به خوبی کار نکند و آب رادیاتور به سرعت داغ شود و مسائل و مشکلات بیشتری پیش بیاید و تمام اینها به خاطر شل بودن تسمه دینام ممکن است اتفاق بیافتد .
نحوه تست شلی یا سفتی تسمه دینام
برای تست شلی یا سفتی تسمه پروانه ماشین یا تسمه دینام دو راه وجود دارد یکی به کمک دستگاهی است که به این منظور ساخته شده است و دیگری روشی است که برای همه افراد قابل دسترسی می باشد و آن این است که با انگشت به مرکز فاصله بین دو پولی تسمه فشار آورید و پس از این کار، انحراف نباید بیشتر از یک یا دو سانتی متر باشد .
تعویض تسمه دینام یا پروانه
تسمه پروانه ماشین یا تسمه دینام ، تسمه ای از جنس پلاستیک است که قدرت و از میل لنگ به سیستم تهویه و دینام و سیستم تعلیق منتقل میکند بدون وجود آن دینام توان تولید برق و ارسال آن به باتری را نخواهد داشت در نتیجه هیچ قطعه برقی خودرو بدون تسمه پروانه قابلیت کار کردن نخواهد داشت. به علت وجود دمای بالا در اطراف موتور به مرور زمان تسمه پروانه دچار خوردگی خواهد شد و در نتیجه تسمه پاره یا بریده خواهد شد.
فرسودگی تسمه دینام یا پروانه را جدی بگیرید لذا چون در اکثر خودروها تسمه علاوه بر اینکه وظیفــه شارژ باتری خودرو را دارد ، وظیفه به کار انداختن واتر پمپ خودرو را نیز دارد اگر که تسمه به هر علتی پاره شود سیستم خنک کاری آب موتور دچار اختلال شده و در نتیجه باعث آسیب های جدی به موتور خودرو خواهد شد.
علائم فرسودگی تسمه دینام
- شنیدن صدای جیغ از موتور در حالتی که تسمه پروانه شل شده باشد .
- نبود کنترل مناسب بر فرمان بعلت عدم کارکرد درست پمپ هیدرولیک فرمان
- روشن شدن چراغ باطری
- داغ شدن شدید موتور
نکته بسیار مهم : شما نباید به صرف داشتن یا نداشتن علائم بالا در مورد تعویض تسمه دینام یا پروانه تصمیم گیـــری کنید ، بلکه بهترین کار سرویس های دوره ایی خودرو است که توسط یک مکانیک ماهر باید انجام شود .
نحوه تعویض تسمه پروانه
- بررسی برای یافتن هر گونه ترک و خوردگی
- باز کردن تسمه معیوب
- بررسی پولی ها و بلبرینگ ها
- اقدام به جایگزینی تسمه معیوب با تسمه سالم
اهمیت تعویض تسمه پروانه معیوب
همانطور که گفته شد تسمه پروانه ماشین یا تسمه دینام نقش اساسی در کارکرد دینام ، سیستم تهویه مطبوع ، سیستم فرمان و واترپمپ ایفا میکند در نتیجه با استفاده از خودروی که تسمه آن معیوب می باشد یا به طور کلی پاره شده است خسارات بسیار خطرات بسیار جدی را به خودرو تحمیــل خواهد کرد .
پاره شدن تسمه دینام یا پروانه
یک راننده ماهر و با تجربــه هیچ زمان تعویض تسمه دینام معیوب را آنقدر به تاخیر نمی اندازد تا که سبب پاره شدن تسمه دینام یا پروانه شود . امـــا اگر به هر دلیل به هنگام حرکت خوردو تسمه دینام پاره شود باید خودرو را سریعاً متوقف کرد و از ادامه حرکت با آن جداً پرهیز کرد .
پاره شدن تسمه دینام یا پروانه ، مانند پاره شدن تسمه تایم نیست که به صورت ناگهانی سبب خسارت زدن جدی به موتور خودرو شود بلکه معمولاً شما با سه نشانه زیر مواجه خواهید شد و اگر سریعاً خودرو رو متوقف کنید به خودروی شما خسارت چندانی وارد نمی شود .
۱) چراغ باتری در پست آمپــر روشن نمی شود و اخطار می دهد .
۲) بعلت از کار افتادن واتر پمپ و توقف گردش آب ، آمپر دمای موتور به سرعت شروع به بالا رفتن می کند .
۳) کنترل کردن و فرمان پذیری فرمان خودرو به علت از کار افتادن پمپ هیدرولیک فرمان کاهش می یابد .
کاتالوگ انواع تسمه های صنعتی
تسمه های صنعتی مانند هر کالای صنعتی دیگر دارای کد معرف یا شماره فنی می باشند که غالبـــاً شرکت های بزرگ تولید کننده تسمه های صنعتی یکسان می باشد ، در ادامه این مقاله کاتالوگ انواع تسمه های صنعتـــی شرکت دانگیل (Dongil) کره را قرار داده ایم که می توانید دانلود کنید .