دستورالعمل جوشکاری WPSوPQR چیست؟

اصلاً WPS جوشکاری چیست ؟ و چرا مهم است ؟

دستورالعمل جوشکاری WPSوPQR چیست؟ از ابتدای قرن ۲۰ ام میلادی که جوشکاری به عنوان یک روش نوین و سریع برای ساخت قطعات معرفی شد با مزیت های فوق العاده ایی که نسبت به ساخت سازه ها با پرچ و پیچ و مهره داشت بسرعت محبوب شد و باعث شد که ساخت قطعات با سرعت زیادتری انجام شود . برای خرید روغن اصلی شرکت فوکس روی لینک کلیک کنید.

صنعتگـــران بــه زودی متوجه شده اند اتصالات جوشی بر خلاف اتصالات پین و پرچ میتوانند از بازه کیفیتـــی ضعیف تا بسیار خوب تفکیک شوند . و در برخی از سازه های صنعتی که با روش جوشکاری ساخته شده بودند ، شکست اتصالات جوشی سبب خسارات های مالی و جانی بسیاری شد .

از آنجایی که این مسئلـــه غیر قابل توجیــه بود صنعتگران و محققان سعــی کردند پارامترهای متغیر جوش را مورد ارزیابی قرار بدهند و آنهـــا را بنحوی دسته بندی کنند که با رعایت آنها بتوان بتوان به کیفیت یکسانی در جوش رسید .

برای مثــال اگر جوشکاری را معادل آشپزی در نظر بگیــریم ، WPS جوشکاری معادل دستور پخت غذا است و همانطور که ما انتظار نداریـــم با دستور پخت خورشت قرمه سبزی به جوجه کباب برسیـــم اگر WPS جوشکاری بدرستـــی توسط فرد باتجربــه تهیــه شده باشد به یک جوش با کیفیت خواهیم رسید . لذا در این مسیر استاندارد هایی تدوین شد .

استاندارد های جوشکاری برای اجرای یک جوش با کیفیت

پس نتیجـــه می‌گیریم که برای رسیدن رسیدن به یک جوش با کیفیت و تکرار پذیر استفاده کردن از WPS جوشکاری یا دستور العمل جوشکاری غیر قابل اغماض است .

از اولین موسسه هایی که سعی در تدوین استاندارد های لازم برای جوشکاری کرد ، انجمن مهندسین مکانیک آمریکا یا ASME بود [انواع استانداردهای مهندسی مکانیک را مطالعه کنید ] که برای انجام جوشکاری ،‌ طبق راهنمــای استاندارد ASME بخش IX نیاز به اطلاعات زیر داریم .

لازم به ذکر است که این اطلاعات به عنوان بخشی از اطلاعات لازم برای جوشکـــاری مخازن تحت فشار (ASME (BPVC میباشد که به شرح زیر است :

۱) دستور العمل جوشکاری (WPS)

۲) نتایج کیفیت دستورالعمل (PQR)

۳) صلاحیت عملکردی جوشکاری (WPQ)

دستور العمل جوشکاری یا WPS چیست ؟!

دستور العمل جوشکاری یا WPS که مخفف کلمه انگلیسی Welding Procedure Specification است ، یک راهنمای الزام آور برای انجام جوشکاری است . بعبارت دیگرهدف از تنظیم WPS مشخص کردن روش جوشکاری میباشد .

جوشکاری یک فرآیند تولید خاص است و همین خاص بودن آن سبب میشود که حین عملیات تولید برای ما مهم و حائز اهمیت باشد و در حقیقیت مراحل حین تولید را با دستور العمل جوشکاری یا WPS جوشکاری مشخص میکنیم .

دستور العمل جوشکاری یا WPS ، جوشکار را برای رسیدن به یک سازه جوشی با کیفیت مطابق با استاندارد های تعیین شده ، کمک میکند و هدف از تهیه WPS ارائه یک راهنمای مطمئن و تکرار پذیر به جوشکار ، برای انجام جوشکاری میباشد .

هر WPS مطابق با یک نوع جنس ماده و یک نوع روش جوشکاری تهیه میشود و در ادامه خواهیم گفت که کدام پارامتر ها در جوشکاری پارامترهای اساسی هستند و در صورتی که عوض بشوند ، دیگر WPS قبلی قابل استفاده نیست .

اعتبار WPS از کجا مشخص میشود ؟

اعتبار WPS از کجا مشخص میشود ؟  اجازه بدهید قبل از پاسخ به این سوال ، پرسش دیگری را مطرح کنم ، اعتبار پول ملی ما چیست ؟ خب امیدوارم که توانسته باشم کمی قضیه را روشن کنم ، اعتبار پول هر کشوری بطور کلی به پشتوانه سرمایه آن کشور اعم از ذخیره طلا ، تولیدات ناخالص و …. است . خب حال برگردیم به سر بحث اصلی خودمان ، اعتبار WPS از نمونه های آزمایشی که قبلاً با همین دستور العمل جوشکاری ، جوش داده شده اند می‌آید . بعبارت دیگر در ابتدا یک WPS اولیه یا مقدماتی نوشته میشود سپس با استفاده از تست نمونه یا تست کوپن در آزمایش های مختلف ، اعتبار دستور العمل جوشکاری نوشته شده مشخص میشود . که دو حالت دارد .

۱) جوش ایجاد شده با WPS اولیه ، تست های مربوطه را پاس میکند ، که در این حالت WPS تائید میشود .

۲) جوش ایجاد شده با WPS اولیه ، تست های مربوطه را پاس نمیکند ، که در این حالت WPS اولیه باید اصلاح شود و دوباره تست های مربوطه ، انجام شود .

به نتایج حاصل از کوپن یا قطعه تست که با یک WPS  جوشکاری مشخص تست شده است PQR یا نتایج کیفیت دستورالعمل جوشکاری که مخفف کلمه انگلیسی Procedure Qualification Record است ، گفتــه میشود . بعبارت دیگر PQR یک دستور العمل برای تست قطعه جوشکاری شده است ، که بستگی به استاندارد مربوطـــه میتواند تعدادی از تست های رایج مکانیک مانند تست خمش ، تست ضربه ، تست سختی و …. باشد .

دستور العمل جوشکاری یا WPS دارای چه اطلاعاتی است ؟!

همانطور که قبلاً اشاره شد WPS یک راهنمای الزام آور برای انجام جوشکاری است ، پس انتظار میرود کلیه پارامترهای تاثیر گذار بر جوش ، در دستور العمل جوشکاری موجود باشد .

دستور العمل جوشکاری شامل اطلاعاتی مانند:  نوع فرآیند جوشکاری (جوشکاری الکترود دستیSMAW ، جوشکاری تیگ TIG، جوشکاری با گاز محافظ CO2 و ….)، نوع اتصال قطعات جوشکاری به هم (اتصال لب به لب، لب روی هم ، سپری و …. )، نوع جوش در آن اتصال (جوش شیاری  یا گوشه)، وضعیت جوشکاری (تخت، افقی، قائم و زیر سقفی)، نوع آماده سازی لبه ها (پخ Vشکل ، پخ U شکل و … )، جنس فلزات پایه Base Material و نوع فلز پر کننده ، دمای پیش گرم، دمای پسگرم (PWHT)، گاز مورد استفاده در فرآیندهای جوشکاری با گاز محافظ ، قطبیت جریان (AC،DCEP،DCEN)  نوشته می شود .

جوشکــار موظف است طبق همین دستور العمل جوشکاری ، جوشکاری کند و بازرس جوش باید بر نحوه اجرای أن نظارت کند تا جوش با کیفیتی حاصل شود .

دستورالعمل جوشکاری WPSوPQR چیست؟

استانداردهایی که طبق آن WPS جوشکاری تدوین میشود ، بر اساس اساندارد های بین اللملی تدوین میشود ، تعدادی از این استادندارد های بشرح زیر است :

انجمن مهندسین مکانیک آمریکا (ASME)

انجمن نفت و گاز آمریکا (API)

سازمام بین اللملی استاندارد (ISO)

انجمن جوشکاری آمریکا (AWS)

استاندارد AWS D1.1 : استاندارد AWS D1.1 یک استاندارد جامع و خوب برای تدوین دستور العمل جوشکـاری فولاد های ساده کم کربن و فولاد های کم آلیاژ است .

استاندارد AWS D1.2 : برای برای تدوین دستور العمل جوشکاری آلومینوم بکار میرود .

استاندارد AWS D1.3 : برای تدوین دستور العمل جوشکاری ورق های فولادی ۵ میلیمتر و کمتر از آن بکار میرود .

استاندارد AWS D1.6 : برای تدوین دستور العمل جوشکاری فولادهای زنگ نزن مورد استفاده قرار میگیرد .

استاندارد ASME Section IX: برای تدوین دستور العمل جوشکاری مخازن تحت فشار و بویلر ها مورد استفاده قرار میگیرد .

استاندارد API 1104: برای تدوین دستور العمل جوشکاری خطوط لوله انتقال نفت و تاسیسات وابسته آن مورد استفاده قرار میگیرد .

نتایج کیفیت دستورالعمل جوشکاری WPSوPQR چیست؟

همانطور که در بالاتر اشاره کردیم ، نتایج کیفیت دستور العمل یا PQR که مخفف کلمه انگلیسی Procedure Qualification Record میباشد ، بصورت خلاصه به نتایج تست های فوق که با آن WPS تائید میشود ، PQR گفته میشود . بعبارت دیگر نتایج تست نمونه جوشکاری شده با یک WPS مشخص است .

مدرک تایید صلاحیت جوشکار WPQ چیست ؟!

بعد آنکه با انجام تست تائید PQR ، دستور العمل جوشکاری یا WPS تائید شد به یک جوشکار با مهارت لازم برای انجام جوشکاری نیاز داریم برای این منظور باید از مهارت جوشکاری برای انجام آن مطمئن گردیم برای همین منظور یک نمونه یا کوپن مشابه سازه اصلی که قرار است جوشکاری شود به جوشکار داده میشود تا آن را مطابق WPS تائید شده جوشکاری کند و سپس جوش تست میشود و اگر آزمایش های مختلف را پاس کرد ، جوشکار صلاحیت انجام جوش را دارد و بعبارت دیگر مرحله آخر برای رسیدن به یک جوش با کیفیت با داشتن WPQ تائید صلاحیت جوشکاری قابل دستیابی است .

WPQ یا تائید صلاحیت جوشکاری مخفف کلمه انگلیسی Welder Performance Qualification است و گاهی در برخی از استاندارد ها و راهنماهای جوشکاری ممکن است از عبارت هایی مانند WQR و WQT استفاده کنند که مشابه WPQ میباشد .

WQR که مخفف عبارت Welder Qualification Record است به معنای  نتایج ارزیابی جوشکار است و WQT که مخفف عبارت Welder Qualification Test Record است به معنای  گزارش ارزیابی یا تایید صلاحیت جوشکار است.

برای آشنایی با 0 تا 100 فرآیند جوشکاری تیگ TIG (تنگستن) روی لینک کلیک کنید